Książka Jeffreya Younga i Janet Klosko zacie­ka­wiła mnie do tego stop­nia, że już mia­łam ją ścią­gać w wer­sji angiel­skiej z Amazona, gdy nagle poja­wiło się pol­skie tłu­ma­cze­nie Wydawnictwa Zielone Drzewo (któ­remu Bogu niech będą dzięki za tę ini­cja­tywę). Program zmiany spo­sobu życia jest opi­sem tera­pii sche­matu adre­so­wa­nym do pacjen­tów, w odróż­nie­niu od wie­lo­krot­nie wspo­mnia­nej na tym blogu Schema Therapy, która skie­ro­wana jest do terapeutów.

Program zmiany to książka, która nie doty­czy jed­nego okre­ślo­nego pro­blemu psy­cho­lo­gicz­nego, takiego jak złość, rela­cje, depre­sja, lęk. Raczej jest to opis cało­ści naszego cha­rak­teru, oso­bo­wo­ści, z wąt­kami, które cią­gną się aż od dzie­ciń­stwa. Tytułowe „sche­maty”, czy „pułapki psy­cho­lo­giczne” to wła­śnie takie nici prze­wod­nie naszego życia, tematy, które wciąż się powta­rzają, uczu­cia, które cią­gle wra­cają (np. samot­ność, lęk przed opusz­cze­niem, wstyd, pro­blem z aser­tyw­no­ścią). Z książki można korzy­stać samo­dziel­nie, ale przede wszyst­kim jest ona pomy­ślana jako pomoc w psy­cho­te­ra­pii. Kiedy pod­czas kolej­nych sesji pacjent z tera­peutą odkry­wają bole­sne uczu­cia i ich praw­dziwe źró­dła, przy­daje się pomoc psy­cho­edu­ka­cyjna, lek­tura, która pozwoli usys­te­ma­ty­zo­wać wie­dzę na temat naszych ten­den­cji w zacho­wa­niu i myśle­niu, rze­czy, na które trzeba uważać.

Young i Klosko opi­sali w swoim porad­niku 11 sche­ma­tów, z któ­rych od dwóch do czte­rech może być cha­rak­te­ry­stycz­nych dla czy­tel­nika. Rozdziały są naprawdę wyczer­pu­jące, a jed­no­cze­śnie zwię­złe, napi­sane pro­stym, typowo ame­ry­kań­skim sty­lem. Wiele infor­ma­cji ujęte jest w punk­tach i ram­kach, treść jest wzbo­ga­cona frag­men­tami sesji tera­peu­tycz­nych. Na początku książki i potem każ­dego roz­działu wyko­nać można krót­kie testy, które pozwolą nam zorien­to­wać się, czy dany sche­mat nas doty­czy. To, co cenię naj­bar­dziej w wer­sji dla pacjen­tów, to bogac­two infor­ma­cji na temat związ­ków. Program zmianyzawiera wska­zówki, jakich part­ne­rów powin­ni­śmy przy swoim sche­ma­cie uni­kać (a zazwy­czaj są oni naj­bar­dziej pocią­ga­jący i tok­syczni dla nas zara­zem) i jak two­rzyć sta­bilne rela­cje na całe życie.

Jeśli cho­dzi o dobór tre­ści, ich przy­dat­ność, pro­stotę stylu, uwa­żam, że książka jest rewe­la­cyjna. Jedyne wady to, po pierw­sze, nie do końca dobre testy – bo pozy­cje są tak sfor­mu­ło­wane, że ktoś może nie zazna­czyć tego, co go doty­czy i, po dru­gie, cza­sami nie­zbyt for­tunne tłu­ma­cze­nie. Już sam tytuł brzmi nieco nie­zdar­nie i nie­za­chę­ca­jąco, a w tek­ście jest wię­cej tego typu nie­do­cią­gnięć, ale myślę, że przede wszyst­kim należy się cie­szyć, że książka ta w ogóle została przetłumaczona.

Program zmiany pole­cam każ­dej oso­bie, która chce sie­bie lepiej poznać i roz­wi­jać się oraz każ­demu, kto korzy­sta z psy­cho­te­ra­pii nie­za­leż­nie od pro­blemu (jako lek­turę wspo­ma­ga­jącą tera­pię). Polecam rów­nież oso­bom, które chcia­łyby udo­sko­na­lić swoje związki na pozio­mie głęb­szym niż komu­ni­ka­cja czy aser­tyw­ność. Książka jest przy­kła­dem bar­dzo ambit­nego i opar­tego na bada­niach nauko­wych porad­nika, który mimo to jest nie­zwy­kle przy­stępny – jak dla mnie ocena 10/10.

Autorzy: Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko

Tytuł: Program zmiany spo­sobu życia. Uwalnianie się z puła­pek psychologicznych.

Tytuł ory­gi­nału: Reinventing Your Life. The Breakthrough  Program to End Negative Behavior… and Feel Great Again. 

Wydawnictwo: Zielone Drzewo, Warszawa 2012